Cudowna księga, czyli baśnie polskie raz jeszcze

sty 2, 20230Komentarze -

Z wielką przyjemnością prezentowała Wam FiKa niedawno, drodzy czytelnicy, piękny zbiór baśni polskich zilustrowany przez legendarnego Jana Pieńskowskiego. Kto chętny na jeszcze dłuższe spotkanie z polskim folklorem, niechaj spieszy do nas po Cudowną studzienkę – tom, w którym Joanna Papuzińska zebrała swoje ulubione baśnie. I polskie, i te, które przywędrowały do nas od sąsiadów i już z nami zostały…

Bo, jak zaznacza Papuzińska w posłowiu do Cudownej studzienki, baśń to materia uniwersalna, utkana z motywów wspólnych dla wielu narodów i kultur. Wędruje po świecie, cokolwiek się zmienia, dostosowuje do rzeczywistości, do której trafia – wciąż pozostając tą samą opowieścią o uniwersalnej fabule i ponadczasowej puencie.

Zebrane w tomie baśnie i legendy zaczerpnięto z nader zacnych źródeł, a spisali je m.in. Adolf Dygasiński, Jan Kasprowicz, Gustaw Morcinek, ba! Henryk Sienkiewicz. Mamy więc do czynienia z książką merytoryczną, głęboko zanurzoną w tradycji baśniowej – opowieści zachowują swój oryginalny kształt językowy, pełne są archaizmów, tak leksykalnych, jak składniowych (opatrzonych, rzecz jasna, słowniczkiem ułatwiającym lekturę). Lektura Cudownej studzienki to wszakże wyzwanie, nie tylko zresztą dla młodego czytelnika – ale wyzwanie piękne, pouczające, dające satysfakcję. Wymagający jest bowiem nie tylko język – fabuły poszczególnych opowieści również wymagają czytelniczego skupienia, wyobraźni, swoistej umiejętności…podróżowania w czasie…Dzieciom i młodzieży w lekturze bardzo mogą pomóc starsi czytelnicy, przybliżając kontekst kulturowy, tłumacząc pewne niuanse społeczno-historyczne. Są przecież zebrane w tomie baśnie zapisem świata, który odszedł w zamierzchłą przeszłość – i nie chodzi tu o nieobecność w naszych czasach rycerzy czy smoków. Idzie raczej o specyfikę życia na dawnej polskiej wsi, o nierozerwalną więź dawnego człowieka z naturą. I wreszcie – wymagająca jest Cudowna studzienka pod względem przekazu moralnego: opowieści tu zebrane opierają się na swoistym kodeksie etycznym, na odmiennej od współczesnej hierarchii wartości: piętnują egoizm na rzecz dobrego serca, promują sprawiedliwość, także gorzką, zakładającą karę za grzechy, nierzadko karę okrutną i srogą. Wielu tu bohaterów zwierzęcych, często na kartach książki gości diabeł – z reguły pokonywany przez człowieka mądrego czy choćby sprytnego.Wiele opowieści niesie w sobie pierwiastek przewrotności, jak na przykład odwołująca się do legendy o złotej kaczce historia spisana przez Artura Oppmana. Morał nie zawsze jest oczywisty: stąd lektura stanowi pretekst do rozmowy, do oswajania świata wartości wspólnie z dzieckiem. Jest jednocześnie Cudowna studzienka wielką skarbnicą folkloru, świadectwem przeszłości, nostalgicznym powrotem do czasów, gdy ludzie po prostu ze sobą…rozmawiali. Wzbogacają książkę zaś jeszcze bardziej niezwykłe ilustracje Elżbiety Wasiuczyńskiej: miniaturowe obrazy, barwne, symboliczne, na długo przykuwające uwagę.